İŞ EKİPMANLARININ KULLANIMINDA SAĞLIK VE
GÜVENLİK ŞARTLARI YÖNETMELİĞİ
Birinci Bölüm
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
Madde 1 – Bu
Yönetmeliğin amacı; işyerinde çalışanlar tarafından kullanılan iş araç ve
gereçleri ile ilgili sağlık ve güvenlik yönünden uyulması gerekli asgari
şartları belirlemektir.
Kapsam
Madde 2 – Bu
Yönetmelik, 10.06.2003 tarih ve 25134 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak
yürürlüğe giren 4857 sayılı İş Kanunu kapsamına giren tüm işyerlerini kapsar.
Dayanak
Madde
3 - Bu Yönetmelik, İş Kanununun 78 inci maddesine göre
düzenlenmiştir.
Tanımlar
Madde
4 - Bu
Yönetmeliğin uygulanma amacı bakımından gerekli görülen terimlerin anlamları
aşağıda belirtilmiştir.
İş ekipmanı : İşin yapılmasında
kullanılan herhangi bir makine, alet, edevat ve tesis,
İş ekipmanının kullanımı : İş ekipmanının
çalıştırılması, durdurulması, kullanılması, taşınması, tamiri, tadili, bakımı,
hizmete sunulması ve temizlenmesi gibi iş ekipmanı ile ilgili her türlü
faaliyet,
Tehlikeli bölge : Kişilerin sağlık ve
güvenlik yönünden riske maruz kalabileceği, iş ekipmanında veya çevresinde
bulunan bölge,
Maruz kişi : Tamamen veya kısmen tehlikeli bölgede bulunan kişi,
Operatör : İş ekipmanını kullanma görevi verilen işçi veya
işçiler.
İKİNCİ BÖLÜM
İşverenlerin
Yükümlülükleri
Genel yükümlülükler
Madde 5 –
a) İşveren, işyerinde kullanılacak iş ekipmanının
yapılacak işe uygun olması ve bu ekipmanın işçilerin sağlık ve güvenliğine
zarar vermemesi için gerekli tüm tedbirleri alacaktır.
İşveren, iş
ekipmanını seçerken işyerindeki özel çalışma şartlarını, sağlık ve güvenlik
yönünden tehlikeleri göz önünde bulundurarak, bu ekipmanın kullanımının ek bir
tehlike oluşturmamasına dikkat edecektir.
b) İş ekipmanının, çalışanların sağlık ve güvenliği yönünden tamamen
tehlikesiz olması sağlanamıyorsa,
işveren riski en aza indirecek uygun önlemleri alacaktır.
İş ekipmanları ile ilgili
kurallar
Madde
6 –
a)
Bu Yönetmeliğin 5 inci madde hükmü saklı kalmak kaydıyla, işveren:
1. Yönetmeliğin yürürlüğe
girdiği tarihten sonra işyerinde ilk defa kullanılacak iş ekipmanının;
i.
Yürürlükteki ilgili mevzuat hükümlerine,
ii.
İş ekipmanı ile ilgili uygulanabilir bir yasal düzenleme
yoksa, bu Yönetmeliğin Ek-I’ inde
belirlenen asgari koşullara,
uygun olmasını
sağlayacaktır.
2. Yönetmeliğin yürürlüğe
girdiği tarihte işyerinde kullanılmakta olan iş ekipmanı, bu tarihten sonra 4
yıl içerisinde Ek-I’de istenen asgari şartlara uygun hale getirilecektir.
b)
İşveren, iş ekipmanının kullanımı süresince, yeterli
bakımını yaptırarak yukarıdaki (a)
bendinde belirtilen hususlara uygun durumda olması için gerekli önlemleri
alacaktır.
c)
İşveren, işyerinde kullanılan iş ekipmanının, bu
Yönetmeliğin Ek-II’sinde belirtilen hususlara uygun güvenlik düzeyinde olmasını
sağlayacaktır.
İş ekipmanının kontrolü
Madde
7-
a) İş ekipmanının
güvenliğinin kurulma şartlarına bağlı olduğu durumlarda; ekipmanın
kurulmasından sonra ve ilk defa kullanılmadan önce ve her yer değişikliğinde uzman
kişiler tarafından kontrolü yapılacak, doğru kurulduğu ve güvenli şekilde
çalıştığını gösteren belge
düzenlenecektir.
b) İşverence, arızaya sebep
olabilecek etkilere maruz kalarak tehlike yaratabilecek iş ekipmanının;
·
uzman kişilerce periyodik
kontrollerini ve gerektiğinde testlerinin yapılması,
·
çalışma şeklinde değişiklikler,
kazalar, doğal olaylar veya ekipmanın uzun süre kullanılmaması gibi iş
ekipmanındaki güvenliğin bozulmasına neden olabilecek durumlardan sonra;
arızanın zamanında belirlenip giderilmesi ve sağlık ve güvenlik koşullarının
korunması için uzman kişilerce gerekli kontrollerin yapılması, sağlanacaktır.
c) Kontrol sonuçları kayıt
altına alınacak, yetkililerin her istediğinde gösterilmek üzere uygun şekilde
saklanacaktır.
İş ekipmanı
işletme dışında kullanıldığında, yapılan son kontrol ile ilgili belge de
ekipmanla birlikte bulunacaktır.
d) Hangi tür iş
ekipmanlarının kontrollara tabi tutulacağı, kontrolların kimler tarafından ve
hangi sıklıkla ve hangi şartlar altında yapılacağı ile kontrol sonucu
düzenlenecek belgelerle ilgili usul ve esaslar Çalışma ve Sosyal Güvenlik
Bakanlığı’nca belirlenir.
Özel risk taşıyan iş ekipmanı
Madde
8 –
Çalışanların
sağlık ve güvenliği yönünden özel risk taşıyan iş ekipmanlarının
kullanılmasında aşağıdaki önlemler alınacaktır.
a)
İş ekipmanı sadece o ekipmanı kullanmak üzere
görevlendirilen ehil kişilerce kullanılacaktır.
b)
İş ekipmanlarının tamiri, tadili, kontrol ve bakımı, bu
işleri yapmakla görevlendirilen uzman kişilerce yapılacaktır.
İş sağlığı ve ergonomi
Madde
9 – Asgari
sağlık ve güvenlik gereklerinin uygulanmasında, işçilerin iş ekipmanı kullanımı
sırasındaki duruş pozisyonları ve çalışma şekilleri ile ergonomi prensipleri
işverence tam olarak dikkate alınacaktır.
Çalışanların Bilgilendirilmesi
Madde
10 -
a)
İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği’nin 10 uncu maddesi
hükmü saklı kalmak kaydıyla, işveren, işçilere kullandıkları iş ekipmanı ve
kullanımına ilişkin yeterli bilgi ve uygun
olması halinde yazılı talimat verecektir. Bu talimat, üretici tarafından
ekipmanla birlikte verilen kullanım kılavuzu dikkate alınarak hazırlanacaktır.
b)
Bu bilgiler ve yazılı talimatlar en az ;
1. İş ekipmanının kullanım
koşulları,
2. İş ekipmanında
öngörülen anormal durumlar,
3. İş ekipmanının önceki
kullanım deneyiminden elde edilen sonuçlar,
ile ilgili bilgileri içerecektir.
İşçiler, kendileri
kullanmasalar bile çalışma alanında veya işyerinde bulunan iş ekipmanlarının
kendilerini etkileyebilecek tehlikelerinden ve iş ekipmanı üzerinde yapılacak
değişikliklerden kaynaklanabilecek tehlikelerden haberdar edilecektir.
c)
Bu bilgiler ve yazılı talimatlar, ilgili işçilerin
anlayabileceği şekilde olacaktır.
İşçilerin Eğitimi
Madde
11 -
İş Sağlığı
ve Güvenliği Yönetmeliği’nin 12 nci maddesi hükmü saklı kalmak kaydıyla
işverence ;
a) İş
ekipmanını kullanmakla görevli işçilere, bunların kullanımından
kaynaklanabilecek riskler ve bunlardan kaçınma yollarını da içeren yeterli
eğitim verilecek,
b) Bu
yönetmeliğin 8 nci maddesinin (b) bendinde belirtilen, iş ekipmanlarının
tamiri, tadili, kontrol ve bakımı konularında çalışanlara, yeterli özel eğitim
verilecektir.
İşçilerin görüşlerinin alınması
ve katılımlarının sağlanması
Madde 12 - İşveren, bu Yönetmelik ve eklerinde belirtilen
konularda İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği’nin 11 inci maddesine uygun
olarak işçilerin veya temsilcilerinin görüşlerini alacak ve katılımlarını
sağlayacaktır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
İlgili Avrupa Birliği Mevzuatı, Yürürlük ve
Yürütme
İlgili Avrupa Birliği Mevzuatı
Madde 13 - Bu Yönetmelik 30 Aralık
1989 tarih ve 89/655/EEC sayılı, 5 Aralık 1995 tarih ve 95/63/EC sayılı, 27
Haziran 2001 tarih ve 2001/45/EC sayılı Avrupa Birliği Direktifleri esas
alınarak hazırlanmıştır.
Yürürlük
Madde 14- Sağlık Bakanlığı’nın
görüşü alınarak, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından
hazırlanan bu Yönetmelik Resmi Gazetede
yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 15- Bu Yönetmelik hükümlerini
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı yürütür.
EK-I
İŞ EKİPMANINDA
BULUNACAK ASGARİ GEREKLER
1. Genel hususlar
Bu ekte belirtilen
hususlar, bu Yönetmelik hükümleri dikkate alınarak ve söz konusu ekipmanda bunlara karşılık gelen
riskin bulunduğu durumlarda uygulanır.
Bu ekte belirtilen asgari
gerekler, yeni iş ekipmanlarında aranacak temel gereklerdir. Bu Yönetmeliğin
yürürlüğe girdiği tarihte kullanılmakta olan iş ekipmanlarında bu gerekler
mümkün olduğunca uygulanır.
2. İş ekipmanlarında bulunacak asgari genel gerekler
2.1 İş ekipmanında bulunan ve güvenliği etkileyen
kumanda cihazları açıkça görülebilir ve tanınabilir özellikte olacak ve
gerektiğinde uygun şekilde işaretlenecektir.
Kumanda cihazları zorunlu
haller dışında, tehlikeli bölgenin
dışına yerleştirilecek ve bunların kullanımı
ek bir tehlike oluşturmayacaktır. Kumanda cihazları, istem dışı hareketlerde
tehlikeye neden olmayacaktır.
Operatör, ana kumanda yerinden tehlike bölgesinde herhangi bir kimsenin
bulunmadığından emin olabilmelidir. Bu mümkün değilse makine çalışmaya
başlamadan önce otomatik olarak devreye girecek sesli ve ışıklı ikaz sistemi
bulunacaktır.
İş ekipmanının
çalıştırılması veya durdurulması sırasında doğabilecek tehlikelere maruz kalan
işçilerin bu tehlikelerden
korunabilmeleri için yeterli zaman ve
imkanı olmalıdır.
Kumanda sistemleri güvenli
olmalıdır. Bunlarda meydana gelebilecek herhangi bir hasar veya kırılma
tehlikeli bir duruma neden olmamalıdır. Kontrol sistemleri güvenli olacak ve
planlanan kullanım şartlarında olabilecek arıza, bozulma veya herhangi bir
zorlanma göz önüne alınarak uygun nitelikte seçilecektir.
2.2 İş ekipmanlarının
çalıştırılması, bu amaç için yapılmış kumandaların ancak bilerek ve isteyerek
kullanılması ile sağlanacaktır.
Bu kural, işçiler için
tehlike oluşturmadığı sürece;
-
Her hangi bir sebeple ekipmanın
durmasından sonra tekrar çalıştırılmasında,
-
Hız, basınç gibi çalışma
şartlarında önemli değişiklikler
yapılırken de uygulanacaktır.
Bu kural otomatik çalışan
iş ekipmanının normal çalışma programının devamı süresindeki tekrar harekete
geçme veya çalışma şartlarındaki değişikler için uygulanmaz.
2.3 Bütün iş ekipmanlarında, ekipmanı
tümüyle ve güvenli bir şekilde durdurabilecek bir sistem bulunacaktır. Her bir
çalışma yerinde, tehlikenin durumuna göre, iş ekipmanının tamamını veya bir
kısmını durdurabilecek ve bu ekipmanın güvenli bir durumda kalmasını sağlayacak
kumanda sistemi bulunacaktır. İş ekipmanlarının durdurma sistemleri, çalıştırma
sistemlerine göre öncelikli olacaktır. İş ekipmanı veya tehlikeli kısımları
durdurulduğunda, bunları harekete geçiren enerji de kesilmiş olacaktır.
2.4 İş ekipmanının
tehlikesi ve normal durma süresinin gerektirmesi halinde iş ekipmanında acil
durdurma sistemi bulunacaktır.
2.5 Parça fırlaması veya
düşmesi riski taşıyan iş ekipmanları, bu riskleri ortadan kaldıracak uygun
güvenlik tertibatı ile donatılacaktır.
Gaz, buhar, sıvı veya toz
çıkarma tehlikesi olan iş ekipmanları, bunları kaynağında tutacak ve/veya
çekecek uygun sistemlerle donatılacaktır.
2.6 İşçilerin sağlığı ve güvenliği açısından gerekiyorsa, iş ekipmanı ve parçaları uygun yöntemlerle sabitlenecektir.
2.7 İşçilerin
sağlık ve güvenliği açısından önemli bir tehlike oluşturabilecek, iş
ekipmanının parçalarının kırılması, kopması veya dağılması riskine karşı uygun
koruma önlemleri alınacaktır.
2.8 İş
ekipmanının hareketli parçalarıyla mekanik temas riskinin kazaya yol
açabileceği hallerde; iş ekipmanı, tehlikeli bölgeye ulaşmayı önleyecek veya bu
bölgeye ulaşılmadan önce hareketli parçaların durdurulmasını sağlayacak uygun
koruyucular veya koruma donanımı ile donatılacaktır.
Koruyucular ve koruma donanımı:
-
sağlam yapıda olacak,
-
ilave tehlike yaratmayacak,
-
kolayca yerinden çıkarılmayacak veya etkisiz hale
getirilemeyecek şekilde olacak,
-
tehlike bölgesinden yeterli uzaklıkta bulunacak,
-
ekipmanın operasyon noktalarının görülmesini gereğinden
fazla kısıtlamayacak,
-
sadece işlem yapılan alana girişi kısıtlayacak, bunlar
çıkarılmadan parça takılması, sökülmesi ve bakım için gerekli işlemlerin
yapılması mümkün olacaktır.
2.9 İş
ekipmanının çalışılan veya bakımı yapılan bölge ve operasyon noktaları,
yapılacak işleme uygun şekilde aydınlatılacaktır.
2.10 İş
ekipmanının yüksek veya çok düşük sıcaklıktaki
parçaları, işçilerin teması veya
yaklaşması riskine karşı korunacaktır.
2.11 İş
ekipmanına ait ikaz donanımları kolay algılanır ve anlaşılır olacaktır.
2.12 İş
ekipmanı sadece tasarım ve imalat
amacına uygun işlerde ve şartlarda kullanılacaktır.
2.13 İş
ekipmanının bakım işleri, ancak ekipman kapalı iken yapılabilecektir.
Bunun mümkün olmadığı hallerde, bakım
işleri yürütülürken gerekli önlemler alınacak veya bu işlerin tehlike bölgesi
dışında yapılması sağlanacaktır.
Bakım defteri
bulunan makinalarda bakımla ilgili işlemler günü gününe bu deftere
işlenecektir.
2.14 İş ekipmanlarının
enerji kaynaklarını kesecek araç ve gereçler kolayca görülebilir ve tanınabilir
olacaktır. Ekipmanın enerji kaynaklarına yeniden bağlanması işçiler için tehlike
yaratmayacaktır.
2.15 İş ekipmanlarında, işçilerin
güvenliğinin sağlanmasında esas olan ikaz ve işaretler bulunacaktır.
2.16 İşçilerin üretim, bakım ve ayar işlemleri yapacakları yerlere
güvenli bir şekilde ulaşabilmeleri ve orada güvenli bir şekilde çalışabilmeleri
için uygun şartlar sağlanacaktır.
2.17 Bütün iş ekipmanı,
ekipmanın aşırı ısınması veya yanmasına veya ekipmandan gaz, toz, sıvı, buhar
veya üretilen, kullanılan veya depolanan
diğer maddelerin yayılması riskine karşı işçilerin korunmasına uygun olacaktır.
2.18 Bütün iş
ekipmanı, ekipmanın veya ekipmanda
üretilen, kullanılan veya depolanan maddelerin patlama riskini önleyecek
özellikte olacaktır.
2.19 Bütün iş ekipmanı,
işçilerin doğrudan veya dolaylı olarak elektrikle temas riskinden korunmasına
uygun olacaktır.
3. Özel tipteki iş
ekipmanında bulunacak asgari ek gerekler
3.1
Kendinden hareketli veya bir başka araç
vasıtasıyla hareket edebilen iş ekipmanları için asgari gerekler
-
sürücü için kabin olacak veya
-
forklift devrilmeyecek yapıda olacak veya
-
forkliftin devrilmesi halinde, yer ile forkliftin
belirli kısımları arasında taşınan işçiler için, yeterli açıklık kalmasını
sağlayacak yapıda olacak veya
-
forklift, devrilmesi halinde sürücünün forkliftin
parçaları tarafından ezilmesini önleyecek yapıda olacaktır.
a)
Ekipmanda yetkisiz kişilerce çalıştırılmasını önleyecek
donanım bulunacaktır.
b)
Aynı anda hareket eden birden fazla elemanı bulunan iş
ekipmanında bu elemanların çarpışmasının etkilerini en aza indirecek önlemler
alınacaktır.
c)
Ekipmanı frenleyecek ve durduracak bir donanımı
bulunacaktır. Güvenlik şartları gerektiriyorsa, ayrıca bu donanımın bozulması
halinde otomatik olarak devreye giren veya kolayca ulaşılabilecek şekilde
yapılmış acil frenleme ve durdurma sistemi bulunacaktır.
d) Güvenliğin
sağlanmasında, sürücünün doğrudan görüş alanının yetersiz kaldığı durumlarda,
görüşü iyileştirmek için uygun yardımcı araçlar kullanılacaktır.
e)
Gece veya karanlık yerlerde kullanılmak üzere
tasarımlanmış iş ekipmanında, yapılan işi yürütmeye uygun ve işçilerin
güvenliğini sağlayacak aydınlatma sistemi bulunacaktır.
f)
İşçileri etkileyebilecek yangın çıkma tehlikesi olan iş
ekipmanının kendisinin veya yedekte taşıdığı ekipmanın kullanıldığı yerin hemen
yakınında yangın söndürme cihazları bulunmuyorsa, bu ekipmanlarda yeterli
yangın söndürme cihazları bulunacaktır.
g)
Uzaktan kumandalı iş ekipmanı, kontrol sınırlarının
dışına çıkması halinde otomatik olarak hemen duracak şekilde olacaktır.
h)
Uzaktan kumandalı iş ekipmanı, normal şartlarda çarpma
ve ezilme tehlikelerine karşı korunaklı olacak, bunun sağlanamadığı hallerde
diğer uygun araçlarla çarpma riski kontrol altına alınacaktır.
3.2
Yüklerin kaldırılmasında kullanılan iş
ekipmanları için asgari gerekler
3.2.1
Yüklerin kaldırılması için sabit olarak kurulan iş
ekipmanları, kullanımı sırasında, sağlam, dayanıklı ve özellikle de
kaldırılacak yükler için belirlenen kaldırma noktalarında oluşabilecek gerilime
dayanıklı olacaktır.
3.2.2
Yüklerin kaldırılması için kullanılan makinalarda,
kaldırılabilecek maksimum yük açıkça görülebilecek şekilde işaretlenmiş olacak,
makinanın değişik şekillerde kullanımında da maksimum yükü gösteren levhalar
veya işaretler bulunacaktır.
Kaldırma için kullanılan aksesuarlar da güvenli kullanım
için gereken özelliklerini gösterecek şekilde işaretlenmiş olacaktır.
İnsan kaldırmak ve taşımak için tasarlanmamış iş
ekipmanları, amacı dışında kullanımını önlemek için uygun bir şekilde ve açıkça
işaretlenecektir.
3.2.3
Sabit olarak kurulan iş ekipmanı, yükün;
a)
işçilere çarpması,
b)
tehlikeli bir şekilde sürüklenmesi veya düşmesi,
c)
istem dışı kurtulması,
riskini azaltacak şekilde tesis edilecektir.
3.2.4
İşçileri kaldırma veya taşımada kullanılan iş
ekipmanlarında;
a) taşıma
kabininin düşme riski uygun araçlarla önlenecek,
b) kullanıcının
kendisinin kabinden düşme riski önlenecek,
c)
özellikle cisimlerle istenmeyen temas sonucu,
kullanıcının çarpma, sıkışma veya ezilme riski önlenecek,
d)
herhangi bir olay neticesinde kabin içinde mahsur kalan
işçilerin tehlikeye maruz kalmaması ve kurtarılması sağlanacaktır.
Şayet, çalışma yerinin özelliği ve yükseklik
farklılıklarından dolayı yukarıda (a) bendinde belirtilen risk, alınan güvenlik
önlemlerine rağmen önlenemiyorsa, emniyet katsayısı daha yüksek güvenlik halatı
ile techiz edilecek ve her çalışma günü kontrol edilecektir.
EK-II
İŞ EKİPMANININ
KULLANIMI İLE İLGİLİ HUSUSLAR
Bu ekte belirtilen hususlar, bu
Yönetmelik hükümleri dikkate alınarak ve
söz konusu ekipmanda bunlara karşılık gelen riskin bulunduğu durumlarda
uygulanır.
1.
Tüm iş ekipmanları için genel hükümler
1.2. İş
ekipmanının kurulması veya sökülmesi, özellikle imalatçı tarafından verilen
kullanma talimatı doğrultusunda güvenli koşullar altında yapılacaktır.
1.3.
Kullanımı sırasında yıldırım düşmesi ihtimali
bulunan iş ekipmanı yıldırımın etkilerine karşı uygun araçlarla korunacaktır.
2.
Kendinden hareketli veya bir başka araç
vasıtasıyla hareket edebilen iş ekipmanlarının kullanımı ile ilgili hükümler
2.1.
Kendinden hareketli iş ekipmanları, bu ekipmanların
güvenli kullanımı ile ilgili uygun eğitim almış işçiler tarafından
kullanılacaktır.
2.2.
İş ekipmanı bir çalışma alanı içinde hareket ediyorsa,
uygun trafik kuralları konulacak ve uygulanacaktır.
2.3.
Kendinden hareketli iş ekipmanının çalışma alanında
görevli olmayan işçilerin bulunmasını önleyecek gerekli düzenleme yapılacaktır.
İşin gereği
olarak bu alanda işçi bulunması zorunlu ise, bu işçilerin iş ekipmanı nedeniyle
zarar görmesini önleyecek uygun tedbirler alınacaktır.
2.4.
Mekanik olarak hareket ettirilen seyyar iş
ekipmanlarında, ancak güvenliğin tam olarak sağlanması halinde işçi taşınmasına izin verilecektir. Taşıma sırasında iş
yapılması gerekiyorsa ekipmanın hızı gerektiği gibi ayarlanacaktır.
2.5.
Çalışma yerlerinde,
işçiler için güvenlik ve sağlık riski yaratmayacak yeterli hava
sağlanması şartıyla içten yanmalı motorlu seyyar iş ekipmanı kullanılabilir.
3. Yük kaldırmada kullanılan iş
ekipmanı ile ilgili hükümler
3.1.Genel
hususlar
3.1.1. Yük
kaldırmak için tasarlanmış seyyar veya sökülüp-takılabilir iş ekipmanlarının
zemin özellikleri de dikkate alınarak öngörülen bütün kullanım şartlarında
sağlam ve kararlı bir şekilde
kullanılması sağlanacaktır.
3.1.2.
İnsanların kaldırılmasında sadece bu amaç için sağlanan iş ekipmanı ve
aksesuarları kullanılacaktır.
İş Sağlığı ve
Güvenliği Yönetmeliğinin 5 inci maddesindeki hükümler saklı kalmak kaydıyla
olağanüstü veya acil olan istisnai durumlarda insanları kaldırmak amacıyla
yapılmamış iş ekipmanı, gerekli önlemleri almak ve gözetim altında olmak
şartıyla insanların kaldırılmasında kullanılabilir.
İşçiler yük
kaldırmak için tasarlanmış iş ekipmanı üzerindeyken, ekipmanın kumandası için
her zaman görevli bir kişi bulunacaktır.
Kaldırılan kişilerin güvenilir haberleşme imkanları olacaktır. Tehlike halinde
tahliye için güvenilir araçlar
bulunacaktır.
3.1.3. İşin
tekniği yönünden zorunlu olmadıkça kaldırılan yükün altında insan bulunmaması
için gerekli tedbir alınacaktır. İşçilerin bulunabileceği korunmasız çalışma
yerlerinin üzerinden yük geçirilmeyecektir. Bunun mümkün olmadığı hallerde
uygun çalışma yöntemleri belirlenerek uygulanacaktır.
3.1.4.
Kaldırma aksesuarları, sapanın şekli ve yapısı dikkate alınarak, kaldırılacak
yüke, kavrama noktalarına, bağlantı elemanlarına ve atmosfer şartlarına uygun
seçilecektir. Kaldırmada kullanılan bağlantı elemanları kullanımdan sonra
sökülmüyorsa, bunların özellikleri hakkında kullanıcıların bilgi sahibi olması
için belirgin bir şekilde işaretlenmiş olacaktır.
3.1.5. Kaldırma aksesuarları bozulmayacak veya
hasar görmeyecek şekilde muhafaza edilecektir.
3.2.
Kılavuzsuz (askıda iken serbest olan yük) yükleri kaldırmakta kullanılan iş
ekipmanı
3.2.1 Çalışma
alanları kesişen iki veya daha fazla kaldırma aracı ile kılavuzsuz yüklerin
kaldırıldığı bir alanda, yüklerin ve/veya kaldırma araçlarının elemanlarının
çarpışmaması için gerekli önlemler alınacaktır.
3.2.2.
Kılavuzsuz yüklerin seyyar iş ekipmanı ile kaldırılmasında ekipmanın yana eğilmesi,
devrilmesi veya gerekiyorsa kaymasını veya yerinden oynamasını önlemek için
gerekli tedbirler alınacaktır. Bu önlemlerin tam olarak uygulanmasını
sağlayacak kontroller yapılacaktır.
3.2.3.
Kılavuzsuz yükleri kaldırmakta kullanılan iş ekipmanının operatörü doğrudan
veya gerekli bilgileri sağlayan yardımcı cihazlar vasıtasıyla yük yolunun
tamamını göremiyorsa, operatöre yol gösterecek uzman bir kişi görevlendirilecek ve işçiler için tehlike
yaratacak yük çarpışmasını engellemek üzere
gerekli düzenleme yapılacaktır.
3.2.4. Yükün
işçiler tarafından elle bağlanması veya çözülmesi halinde işin güvenlikle
yapılabilmesi için gerekli düzenleme yapılacak, özellikle iş ekipmanının
kontrolünün doğrudan ya da dolaylı olarak
işçide olması sağlanacaktır.
3.2.5. Bütün yük kaldırma işleri işçilerin güvenliğini
korumak için uygun şekilde planlanacak ve gözetim altında yürütülecektir.
Özelllikle
bir yük, kılavuzsuz yükleri kaldırmakta kullanılan iki veya daha fazla iş
ekipmanıyla aynı anda kaldırılacaksa operatörler arasında eşgüdümü sağlayacak
düzenleme yapılacak ve uygulanacaktır.
3.2.6.
Kılavuzsuz yüklerin kaldırılmasında kullanılan iş ekipmanı, kendisini besleyen
güç kaynağı tamamen veya kısmen kesildiğinde yükü askıda tutamıyorsa, ortaya
çıkabilecek risklerden işçileri korumak için uygun önlemler alınacaktır.
Tehlikeli bölgeye giriş engellenmedikçe veya yükün güvenli bir şekilde askıda
kalması sağlanmadıkça askıdaki yük gözetimsiz bırakılmayacaktır.
3.2.7. Hava
şartlarının, güvenli kullanımı engelleyecek ve işçileri tehlikeye maruz
bırakacak şekilde bozulması halinde, kılavuzsuz yüklerin kaldırılması için
tasarlanmış iş ekipmanlarının açık havada kullanılması durdurulacaktır.
İşçileri riske atmamak için özellikle iş ekipmanının devrilmesini önleyecek
tedbirler alınacaktır.
4.
Yüksekte yapılan geçici işlerde, iş ekipmanının kullanımı ile ilgili hükümler
4.1. Genel
hususlar
4.1.1. İş
Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği’nin 6 ncı maddesi ile bu Yönetmeliğin 5 inci
maddesine uygun olarak, yüksekte yapılan geçici işler uygun bir platformda,
güvenlik içinde ve uygun ergonomik koşullarda yapılamıyorsa, güvenli çalışma
koşullarını sağlayacak ve devam ettirecek en uygun iş ekipmanı seçilecektir.
Kişisel koruma önlemleri yerine toplu koruma önlemlerine öncelik verilecektir.
İş ekipmanının boyutları, yapılan işe, öngörülen yüke uygun olacak ve
tehlikesiz geçişlere izin verecektir.
Yüksekteki
geçici çalışma yerlerine ulaşım, geçişlerin sıklığı, söz konusu yerin
yüksekliği ve kullanım süresi göz önüne alınarak, en uygun yol ve araçlarla
yapılacaktır. Seçilen bu araçlar, yakın bir tehlike durumunda işçilerin
tahliyesini de mümkün kılacaktır. Ulaşımda kullanılan yol ve araçlar ile
platformlar, katlar veya ara geçitler arasındaki geçişlerde düşme riski
bulunmayacaktır.
4.1.2. El
merdivenleri ancak, düşük risk nedeniyle daha güvenli bir iş ekipmanı kullanımı
gerekmiyorsa, kısa süre kullanılacaksa veya işverence değiştirilmesi mümkün
olmayan işyeri koşullarında, yukarıda 4.1.1’de belirtilen şartlara uymak
kaydıyla yüksekte yapılan çalışmalarda kullanılabilir.
4.1.3. Halat
kullanılarak yapılan çalışmalar ancak, risk değerlendirmesi sonucuna göre işin
güvenle yapılabileceği ve daha güvenli iş ekipmanı kullanılmasının gerekmediği
durumlarda yapılabilir.
Risk
değerlendirmesi göz önünde bulundurularak ve özellikle işin süresine ve
ergonomik zorlamalara bağlı olarak, uygun aksesuarlı oturma yerleri
sağlanacaktır.
4.1.4. Seçilen
iş ekipmanının türüne bağlı olarak iş ekipmanının yapısında bulunan riskleri
minimuma indirmek için uygun önlemler belirlenecektir. Eğer gerekiyorsa
düşmeleri önleyecek koruyucular yapılacaktır. Bu koruyucular yüksekten düşmeyi
önleyecek ve işçilerin yaralanmasına da meydan vermeyecek şekilde uygun yapıda
ve yeterli sağlamlıkta olacaktır. Düşmeleri önleyen toplu korumaya yönelik koruyucular
ancak seyyar veya sabit merdiven başlarında kesintiye uğrayabilir.
4.1.5. Düşmeleri
önleyen toplu korumaya yönelik koruyucuların, özel bir işin yapılması için
geçici olarak kaldırılması gerektiği durumlarda, aynı korumayı sağlayacak diğer
güvenlik önlemleri alınacaktır. Bu önlemler alınıncaya kadar çalışma
yapılmayacaktır. Bu özel iş geçici veya kesin olarak tamamlandıktan sonra
koruyucular tekrar yerine konacaktır.
4.1.6. Yüksekte
yapılan geçici işler, işçilerin sağlık ve güvenliklerini tehlikeye atmayacak uygun
hava koşullarında sürdürülecektir.
4.2. El
merdivenlerinin kullanımı ile ilgili özel hükümler
4.2.1. El merdivenleri, kullanımı sırasında sağlam
bir şekilde yerleştirilecektir. Portatif el merdivenleri, basamakları yatay
konumda olacak şekilde düzgün, sağlam, ölçüsü uygun, sabit pabuçlar üzerinde
duracaktır. Asılı duran el merdivenleri güvenli bir şekilde tutturulacak, ip
merdivenler hariç, yerlerinden çıkarılmayacak ve sallanması önlenecektir.
4.2.2. Portatif el merdivenlerinin kullanımı
sırasında üst veya alt uçları sabitlenerek veya kaymaz bir malzeme kullanılarak
veya aynı korumayı sağlayan diğer düzenlemelerle, ayaklarının kayması
önlenecektir. Platformlara çıkmakta kullanılan el merdivenleri, platformda
tutunacak yer bulunmadığı durumlarda, güvenli çıkışı sağlamak için platform
seviyesini yeteri kadar aşacak uzunlukta olacaktır. Uzatılıp kilitlenebilir ve
eklenebilir el merdivenleri, parçalarının birbirinden ayrı hareket etmeleri
önlenecek şekilde kullanılacaktır. Mobil el merdivenleri, üzerine çıkılmadan
önce hareketleri durdurulacak ve sabitlenecektir.
4.2.3. El merdivenlerinde her zaman işçilerin
elleriyle tutunabilecekleri uygun yer ve sağlam destek bulunacaktır. Özellikle,
bir el merdiveni üzerinde elle yük taşınıyorsa bu durum elle tutacak yer
bulunması zorunluluğunu ortadan kaldırmaz
4.3. İskelelerin
kullanımı ile ilgili özel hükümler
4.3.1. İskele kabul edilmiş standartlara uygun yapıda
değilse veya seçilen iskelenin sağlamlık ve dayanıklılık hesabı yapılmamış veya
yapılan hesaplar tasarlanan yapısal düzenlemelere uygun değilse bunların
sağlamlık ve dayanıklılık hesapları yapılacaktır.
4.3.2. Seçilen iskelenin karmaşıklığına bağlı olarak
kurma, kullanma ve sökme planı uzman bir kişi tarafından yapılacaktır. Bu plan
iskele ile ilgili detay bilgileri içeren standart form şeklinde olabilir.
4.3.3. İskelenin
taşıyıcı elemanlarının kayması; taşıyıcı zemine sabitlenerek, kaymaz araçlar
kullanarak veya aynı etkiye sahip diğer yöntemlerle önlenecek ve yük taşıyan
zemin yeterli sağlamlıkta olacaktır. İskelenin sağlam ve dengeli olması
sağlanacaktır. Tekerlekli iskelelerin yüksekte çalışma sırasında kaza ile
hareket etmesi uygun araçlarla önlenecektir.
4.3.4. İskele
platformlarının boyutu, şekli ve yerleştirilmesi yapılacak işin özelliklerine
ve taşınacak yüke uygun olacak ve güvenli çalışma ve geçişlere izin verecektir.
İskele platformları normal kullanımda, elemanları hareket etmeyecek şekilde
kurulacaktır. Platform elemanları ve dikey korkulukların arasında düşmelere
neden olabilecek tehlikeli boşluklar bulunmayacaktır.
4.3.5. Kurma,
sökme veya değişiklik yapılması sırasında iskelenin kullanıma hazır olmayan
kısımları, Güvenlik ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliği’ne uygun şekilde genel
uyarı işaretleri ile işaretlenecek ve tehlikeli bölgeye girişler fiziksel
araçlarla önlenecektir.
4.3.6. İskelelerin
kurulması, sökülmesi veya üzerinde önemli değişiklik yapılması, yetkili uzman
bir kişinin gözetimi altında ve bu Yönetmeliğin 11 inci maddesi uyarınca, özel
riskleri ve ayrıca aşağıda belirtilen hususları kapsayan konularda yapacakları
işle ilgili yeterli eğitim almış işçiler tarafından yapılacaktır.
a)
İskelelerin kurulması, sökülmesi veya değişiklik
yapılması ile ilgili planların anlaşılması,
b)
İskelelerin kurulması, sökülmesi veya değişiklik
yapılması sırasında güvenlik,
c)
İşçilerin veya malzemelerin düşme riskini önleyecek
tedbirler,
d)
İskelelerde güvenliği olumsuz etkileyebilecek değişen
hava koşullarına göre alınacak güvenlik önlemleri,
e)
İskelelerin taşıyabileceği yükler,
f)
İskelelerin kurulması, sökülmesi veya değişiklik
yapılması işlemleri sırasında ortaya çıkabilecek diğer riskler.
Gözetim yapan
kişi ve ilgili işçilere gerekli talimatları da içeren yukarıda 4.3.2.’de
belirtilen kurma ve sökme planları verilecektir.
4.4.
Halat kullanarak yapılan çalışmalarla ilgili
özel hükümler
Halat kullanılarak yapılan çalışmalarda aşağıdaki şartlara
uyulacaktır.
a)
Sistemde en az iki ayrı kancalı halat bulunacak,
bunlardan biri, inip çıkmada veya destek olarak kullanılan çalışma halatı,
diğeri ise güvenlik halatı olacaktır.
b)
İşçilere, çalışma halatına bağlı paraşütçü tipi emniyet
kemeri verilecek ve kullandırılacaktır. Emniyet kemerinin ayrıca güvenlik
halatı ile bağlantısı sağlanacaktır.
c)
Çalışma halatı, güvenli iniş ve çıkış araçları ile
techiz edilecek ve kullanıcının hareket kontrolünü kaybetmesi halinde,
düşmesini önlemek için kendiliğinden kilitlenebilen sisteme sahip olacaktır.
Güvenlik halatında da, işçi ile birlikte hareket eden düşmeyi önleyici bir
sistem bulunacaktır.
d)
İşçi tarafından kullanılan alet, edevat ve diğer
aksesuarlar paraşütçü tipi emniyet kemerine veya oturma yerine veya başka uygun
bir yere bağlanarak güvenli hale getirilecektir.
e)
Acil bir durumda işçinin derhal kurtarılabilmesi için
iş uygun şekilde planlanacak ve gözetim sağlanacaktır.
f)
Bu Yönetmeliğin 11 inci maddesi doğrultusunda, işçilere
yapacakları işe uygun ve özellikle kurtarma konusunda yeterli eğitim
verilecektir.
Risk
değerlendirmesi göz önününde bulundurularak ikinci bir halat kullanılmasının
işin yapılmasını daha tehlikeli hale getirdiği istisnai durumlarda, güvenliği
sağlayacak yeterli önlemler alınmak şartıyla tek bir halatla çalışma
yapılabilir.
Kullanım ömrünün safhaları
- İmalat safhası
- İşletme
- Bakım - onarım
- Teknik periyodik
kontrollar
- Revizyon –
modifiye
- Hurdaya
ayırma
- İmalat safhası
•
Tasarım
•
Malzeme
seçimi
•
İmalat
risk analizinin yapılması
•
İmalat
•
Kullanıcı
talimatlarının hazırlanması,
•
Ambalaj
ve nakliyat
•
Yer
seçimi
•
Montaj
•
Montaj
sonrası test ve kontroller
II.
İşletme safhası
•
Ayarlar
•
Deneme
üretimi,
•
İşletme
•
Nihai
risk değerlendirme çalışmaları
•
İşletme
talimatlarının hazırlanması
III.
Bakım-onarım safhası
•
Bakım
periyotlarının belirlenmesi,
•
Bakım
kayıt ve formların hazırlanması ve düzenlenmesi,
•
Bakım-onarım
talimatlarının hazırlanması,
•
Bakım-onarım
istatistiklerinin tutulması,
IV.
Teknik ve periyodik kontroller
•
TPK
metot ve değerlerinin belirlenmesi
•
TPK
periyotlarının tesbiti,
•
TPK.
rapor örneklerinin hazırlanması,
•
TPK.
uygulanması,
•
TPK
sonrası rapor ve sicil kayıtlarının düzenlenmesi,
V.
Revizyon-modifiye
•
Revizyon
ihtiyacının belirlenmesi,
•
Revizyon
planlarının yapılması,
•
Revizyon
öncesi risk analiz çalışmaları yapılması
•
Revizyon
uygulanması,
•
Revizyon
sonrası risk değerlendirme uygulaması,
VI.
Hurdaya ayırma safhası
•
Hurdaya ayırma kararının verilmesi,
•
Parçalanma
metot ve şeklinin belirlenmesi,
•
Risk
değerlendirmesi,
•
Çıkan
parçaların depolanacağı alanların seçilmesi,
•
Taşıma
yöntem ve araçlarının tesbiti,
•
Satış ve
teslimat şartlarının belirlenmesi,
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder