PERİYODİK KONTROLLER

PERİYODİK  KONTROLLER

İşçi sağlığı ve iş güvenliğinin tarifini;  “ Çalışanların,  işyerinde, işin yapılması ve yürütümü  ile ilgili olarak meydana gelen tehlikelerden, bedeni ve ruhi olarak zarara uğramamaları için alınması gerekli  HUKUKİ, TEKNİK ve TIBBİ  tedbirleri sağlamaya yönelik, SİSTEMLİ  ve İLMİ  çalışmalar bütünüdür.”  Şeklinde yapmak mümkündür.

Bu tariften hareketle, iş güvenliği mantık kurgusunda, ilmi rehber edinerek, işyerinde var olduğu kabul edilen tehlikelerden çalışanları korumak için; önce işyerindeki tehlike ve risklerin tesbit ve analizlerinin yapılmasının gerektiği aşikardır. Bu konuda uzmanların üzerinde birleştiği hususlardan biride, üretim alet ve makinalarının belirli sürelerde kontrol ve deneylere tabi tutulmasıdır.

Emniyet mantığının temel kurallarından biri meydana gelmiş olayların ardından gitmek yerine, olayların önüne geçip istenilen tarafa yönlendirmek düşüncesidir. Bu düşünce doğrultusunda hareket edilmesi halinde ilerde ihtimal dahilinde olan, istenmeyen olayların, oluşmasından ve oluşması halinde meydana gelecek olumsuzluklardan kaçınmak mümkün olabilecektir. İş güvenliği düşüncesinde de  bu kural geçerlidir.

Üretimde görev alan insan- makine  tesis ve tertiplerin ilk kuruluşta veya işe başlangıçtaki sağlık ve teknik karakteristik değerlerini koruyarak;  emniyetli, verimli ve sürekli çalışmalarının sağlanması için bir takım Periyodik Kontrollerin  (PK’ ların)   yapılması gereklidir. Başlangıçtaki sağlıklı ve kaliteli üretim yapan insan-makine, tesis ve tertiplerin çalışma ve kullanımdan bir süre sonra iş güvenliğini  bozabilecek, istenmeyen durumlar (İş Kazası, Meslek Hastalığı vb.) meydana  getirme ihtimalleri eşyanın tabiatı gereğidir. İşletmede arzu edilmeyen söz konusu durumları önlemek üzere üretim unsurlarından olan insan- makine, tesis ve tertiplerin belli aralıklar ile periyodik kontrollara (PK)  tabi tutulması kaçınılmaz bir zorunluluk olarak  ortaya çıkmaktadır.

İŞ GÜVENLİĞİ MEVZUATIMIZDA PERİYODİK  KONTROLLER :

İşyerinde önceden tesbit edilmiş, risk kaynakları üzerinde uzman elemanlarca yapılacak ilk kuruluş ve  müteakip  PK ’ lar  ile istenmeyen durumların önüne geçmenin  amaçlandığı açıktır.  Bu temel kabulden hareket  ile iş güvenliği mevzuatımızda daha önceden elde edilmiş tecrübelerden yararlanılarak risk kaynakları belirlenmiş ve bu bölümleri tamamen örterek riskleri izole edecek şekilde çeşitli  PK’lara  yer verilmiştir. Mevzuatımızda  PK’lar ile bazen gereksiz sayılabilecek detaylara yer veren ve bazen de  gerekli detayların ve açıklayıp düzenleyici bilgilerin yer alacağı yönetmeliklere ihtiyaç gösteren bir takım düzenlemeler bulunmaktadır. Bu periyodik kontrollara işçi sağlığı ve iş güvenliği ile ilgili çeşitli düxzenlemeler getiren mevzuatlarda  yer alan (sağlık muayeneleri, havalandırma, kazanlar, basınçlı kaplar, elektrik tesisatları, vb.)  periyodik konntroller misal olarak gösterilebilir.

 

  

BUHAR   KAZANLARININ   PERİYODİK    KONTROLLARI

GİRİŞ :

Buhar kazanları; çok çeşitli endüstri alanlarında  ve farklı  işletme şartlarında kullanılan yardımcı üretim araçlarındandır.  Genel bir isimlendirme ile kazanlar; iş güvenliği yönünden  önemli bir risk grubunu teşkil ederler.

BUHAR  KAZANLARIN SINIFLANDIRILMASI:

Buhar kazanları;  imal usulleri,  işletme şartları, çalışma teknikleri, konstrüksiyon tarzları  gibi çeşitli özellikleri dikkate alınarak  tasniflere tabi tutulmaktadırlar.  Ancak muhtemelen konunun yeniliği sebebi ile  bugüne kadar buhar kazanları konusunda iş   güvenliği yönünden  bir tasnife rastlanmamıştır.  Buhar kazanlarının iş güvenliği yönünden tasnifinin  basınç  özelliği dikkate  alınarak yapılması kanaatimizce uygun olacaktır.  Bu sınıflandırma tekniğine  dolaylı olarak kısmen  İşçi sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü’nde de işaret edilmektedir.  Madde 218’de kazanlar doğrudan tasnif edilmemekle birlikte madde metinlerinin içinde  alçak basınçlı ve yüksek basınçlı kazanlar  kavramlarına yer verilmiş ve tedbirler sayılmıştır.

Bu açıdan kazanları;

a)Alçak     basınçlı   buhar kazanları: .   .   .   .   1.05 – 2.0   kg/cm²

b)Orta       basınçlı   buhar kazanları: .   .   .   .   2.01- 6.0    kg/cm²

c)Yüksek  basınçlı   buhar kazanları: .   .   .   .   6.01- üzeri kg/cm²   

Buhar kazanlarının bu tasnifinden sonra  kazanlarla ilgili iş güvenliği risk unsurlarından kısaca bahsetmek yerinde olacaktır.

KAZAN DAİRELERİ:

Kazan dairesinin yapısı:

Hukuki dayanak: Kazan dairelerinin özellikleri konusunda İ.S.İ.G.Tz.Md:213’te:

İşyerinde kullanılan bütün kazanlar, yangına ve patlamaya karşı dayanıklı ayrı bir bölmede veya binada olacak ve kazan dairesinin üstündeki katta, işçi çalışmayacaktır.

Patlayıcı, parlayıcı veya kolay yanıcı maddelerle çalışan işyerlerindeki  kazan dairelerinin diğer atelyelere açılan  pencere ve kapıları bulunmayacaktır.

Kazan dairelerinin tavanı gerektiğinde kazan üzerinde çalışmayı kolaylaştıracak yükseklikte olacaktır.

Kazan daireleri sürekli olarak havalandırılacaktır. Tabii havalandırmanın yeterli olmadığı hallerde uygun  aspirasyon tesisatı yapılacaktır.”  Hükümleri bulunmaktadır.

Bu noktadan hareketle, kazan dairelerinin  çalışılan bölümlerden tamamen ayrı, tek katlı, yeterli yükseklikte ve havadar olması gerektiği anlaşılmakta ise de: bazı hususların daha açılması ve düzenlenmesi gereği de ortaya çıkmaktadır.

KAZAN DAİRELERİNİN  ÖZELLİKLERİ :

Bu özellikleri şöyle bir sistematik içinde ele almak uygun olacaktır.

1.      Yer seçimi,

2.      İnşa tarzı,

a. Bina boyutları,

b.Drenaj sistemi,

c.       Havalandırma,

d.      Baca,

3.      Su tasfiye,

4.      Yakıt depoları,

5.      Elektrik tesisatı.

1.      Yer Seçimi:

Kazan dairesinin işyerinin diğer bölümlerinden tamamen ayrı  ve yeterli uzaklıkta, bir alana yerleştirilmesi en uygun çözüm yoludur. Ancak mevcut alanın buna fırsat vermemesi durumunda giriş, çıkışları ayrı olan diğer bölümlerden  yangına ve patlamalara karşı dayanıklı, (diğer bölümlere açılan kapısı – penceresi olmayan) duvarlar ile ayrılmış bölümlerin kullanılması yoluna gidilmelidir.

Bu yerin seçiminde kot olarak yüksek, hava ihtiyacının kolay sağlanabileceği, gürültü, toz, gaz, duman vb. zararlılar ile hakim rüzgarın baca gazlarını rahatça atabileceği yönlerin dikkate alındığı kriterlere önem verilmelidir.

2.      İnşa Tarzı:

Kazan dairesi tasarımında;

-          Yangın ve patlamalara dayanıklı malzemeler ile mümkünse çelik konstrüksiyon yapı tarzının seçilmesi,

-          Ses ve ısı yalıtımı tekniklerinin uygulanması,   (Gerekli durumlarda operatörler için tecritli bölüm uygulamasına gidilmesi)

-          Kapı ve pencerelerin dışarı açılacak şekilde yapılması,

-          Tavanın hafif malzemeden yapılması ve tabii havalandırmaya müsait olması,

Gibi hususlar dikkate alınmalıdır.

a)      Bina Boyutları:

Kazanların yerleştirildiği binaların boyutlandırılması yapılırken kazanın önünde operatörlerin kullanacağı yeterli genişlik, pompaların, su tasfiye sistemi ve diğer gerekli tesisat ve tertibatlar için, ileride olabilecek gelişme ve değişmelerde dikkate alınarak yeterli boşluklar bırakılmalıdır.

b)      Drenaj Sistemi:

Kazan dairelerinde bol miktarda su kullanımı, toz, is, vb. oluşumu ve buna bağlı olarak husule gelen temizlik ihtiyacı gibi hususlar dikkate alınarak atık sulara  karşı uygun şekil ve boyutlarda drenaj sistemi tasarım ve tesisi yoluna gidilmelidir.

Ayrıca sıvı yakıt kullanımı yakıt sızıntı ve kaçaklarının ve bunlarla kirlenmiş suların toplanacağı ikinci bir drenaj sistemi düşünülmelidir. Kazan dairesi zemin kotunun uygun olmadığı durumlarda, yeterli ebatlarda toplama çukuru ve terfi pompaj sistemine yer verilmelidir.

c) Havalandırma :

Kazan dairelerinde çalışma ortam havasını kirletebilecek toz, gaz ve dumanların dışarı atılmasını  sağlayacak ve çalışma ortam  havasının kirlenmesini önleyecek, mümkünse tabii,  mümkün olmadığı durumlarda cebri çekişli genel havalandırma sistemi oluşturulmalıdır. Ayrıca yüksek ısı kapasiteli kazan dairelerinde yanma havasının çalışma ortamı dışından emilmesi  sağlanmalıdır.

c)      Baca :

Kazan dairelerinin en yüksek noktasını oluşturan bu elemanın mukavemeti, çekiş gücü, yüksekliği, çapı temizliği ve yıldırıma karşı korunması dikkat edilmesi gerekli hususlardır.   

3.      SU TASFİYE SİSTEMİ :

Tabiattan sağlanan  sular hemen hiçbir zaman  kazanlarda doğrudan kullanım için uygun değildir.  Tasfiye işlemine tabi tutulmadan kullanılan sular, kazanlarda çeşitli türlerde çamur ve taş oluşumlarına sebep olduğundan,  suların, kazanlarda tasfiye edilerek  kullanımı gereklidir. Tasfiye işlemi için birkaç teknik geliştirilmiş bulunmaktadır. Suların,  çeşitli reçine ve kum katmanlarından geçirilmesi, kimyevi maddeler ile iyon değiştirilmesi, manyetik alanlardan faydalanılması ve arı su kullanılması gibi teknikler en çok kullanılanlarıdır. Kazan dairesi kurulurken, kullanılması düşünülen suyun kimyevi ve fiziki özellikleri incelenip en uygun tasfiye sistemi seçilerek, boyutları dikkate alınmalı,tesisat ve stok tankları için yeterli genişlikte  uygun yer ayrılmalıdır.

4.      YAKIT DEPOLARI:

Kazanlarda kullanılacak yakıtlar (doğal gaz vb. hariç) uygun yer ve şartlarda depolanmalıdır. Sıvı yakıtların depolanmasında standartlara uygun  yatay yada dikey silindirik ve 7kg/cm2’ lik iç basınca dayanacak tanklar tercih edilmelidir. Bu tankların yerleştirileceği bölümler kazan dairelerinden yanmalara ve patlamalara karşı dayanıklı duvarlar ile ayrılmış olmalıdır.

Bu tecrid hadisesinde, iki yönlü etki dikkate alınmalıdır. Sıvı yakıt   tanklarında  seviye göstergesi, havalandırma bacası, temizleme deliği, taşma ve kaçakları önleyici sütre, havuz, kanal ve toplama çukurlarından oluşan drenaj sistemi, donmaları önleyici izolasyon ve ısıtma sistemi, dip boşaltma ve su alma ağzı, bulunmalıdır.

5.      ELEKTRİK TESİSATI:

Kazan dairelerinde, parlayıcı-patlayıcı gaz, toz,  duman ve benzerlerinin her an oluşacağı dikkate alınarak elektrik tesisatının, toz almaz ve kıvılcım çıkarmaz  özelliklerde yapılması sağlanmalıdır. Ana dağıtım ve tevzi panoları mümkün olduğunca tehlike bölgesi dışına yerleştirilmelidir. Elektrik tesisatı, gaz yakan kazan dairelerinde  tamamen eksproof  olmalı ve gaz alarm tesisatı tesis edilmelidir.  Aydınlatma yeterli olmalı ve etanş elemanlardan oluşmalıdır. Kazan dairelerinde yanıcı malzemeler ile çalışıldığı ve ortamın ıslak olması dikkate alınarak iyi bir topraklama ve paratoner tesisatı yapılmalıdır. 

KAZANIN İŞLETİLMESİ

Kazan operatörü :

Kazanlar  ehliyeti  hükümet  veya mahalli idareler tarafından kabul edilen  kişiler tarafından işletilecektir.  ( İ.S.İ.G. Tz. Md:210)

Kazanın işletmesi ile görevlendirilecek personel, ortaya çıkabilecek ivedi duruma müdahaleden sorumludur.

Bunun içinde personel  her şeyden önce

1.      Bütün donanımın görevlerini,

2.   Kullanımını ve işletme özelliklerini,

3.   Sistemin ; çalışma basınç ve sıcaklığı ile akış miktarlarını,

4.      Bütün kontrol devreleri ve ölçü aletlerinin takibini,

5.      Elektrik tesisatı ve koruma donanımının görev ve çalışmasını,

İyi bilmeli ve kazan ve bütün tertibat ve tesisat üzerinde tam bir bilgi ve tecrübe sahibi olmalıdır.  Operatörler, gerekli durumlarda periyodik olarak meslek içi eğitimlere tabi tutulmalıdır.

Yakıtın otomatik  beslendiği kazanlarda,  otomatik sistemlerde  bir  arıza  belirmesi  halinde, kazancılar  kazanı gerektiğinde el ile de güvenle çalıştıracak şekilde eğitilmeli, otomatik çalışma, kazancılar tarafından sürekli  olarak izlenmeli, olağan üstü durumlarda kontrol sistemi derhal el ile çalışma durumuna alınmalı ve kazan yapımcısının vereceği,  İşletme Talimatlarına uygun olarak hareket edilmelidir.

BUHAR KAZANLARININ

TEKNİK PERİYODİK  KONTROL  RAPORU

Rapor   Tanzim       Tarihi            :

TPK     Uygulama   Tarihi            :

TPK     İsteyen        Kuruluş         :

TPK UYGULANAN

İşyerinin       Unvanı                       :

TPK  Uygulama  Sebebi                :

TPK  Geçerlilik   Süresi                 :

TPK UYGULAYAN  YETKİLİ  ELEMANLAR

Adı       Soyadı                                :

Görev  Unvanı                                :

Diploma             Numarası             :

Oda    Sicil         Numarası             :

Yetki   Belgesi   Numarası             :

Yardımcı          Elemanlar             :

TEKNİK    ÖZELLİKLER

İmalatçı          Firma                       :                                           İmal      Yılı           :

Seri                Numarası                  :                                           Tipi                        :

Cinsi                                                :                                             Isıl Kapasitesi     :

Test               Basıncı                       :                                            Test Cihazları     :

Kalibrasyon   Tarihi                      :                                             Isıtma Yüzeyi      :                                          

Kalibrasyon  Geçerlilik   Süresi    :

BUHAR     KAZANLARININ    TPK’SINDA   ARANACAK    HUSUSLAR

I .  MUAYENE VE  BAKIM  HAZIRLIĞI  

Buhar  kazanları devre dışı edilirken aşağıdaki hususlara dikkat edilerek  olumlu cevap aranmalıdır.

Sıra	İncelenecek  Hususlar	İlgili     Mevzuat *	Evet	Hayır
1	Kazan tekniğine uygun olarak devre dışı  edilip soğutulmuş mudur ?	TS 2025 1.1.11
2	İlgili yerlere İkaz Levhaları asılmış mı ?	İSİG 489
3	Yakıt Besleme  vanaları kapatılmış mı ?
4	Ocak İçi ve baca kanallarının havalandırılması sağlanmış mı ?
5	Elektrik şalterleri kapatılıp kilitlenerek emniyete alınmış mı?
6	Kazan içinde bakımcı varken dışarıda bir gözlemci bulunmakta mıdır?
7	Kazan içi seyyar aydınlatmada küçük gerilim kullanılmakta mıdır ?
8	Kazan içinde Elektrikli el aletleri çalıştırıldığında topraklama yapılmakta mıdır?
9	Kazan içinde elektrik kaynağı yapılırken doğru akım kullanılmakta mıdır?

 

I . A . KAZAN   İÇ   YÜZEYLERİNİN    MUAYENE   VE   BAKIMI

Kazan iç yüzeyleri bütünü ile temizlenip kontrol edilerek  aşağıdaki hususlara   olumlu cevap aranmalıdır.

Sıra	İncelenecek  Hususlar	İlgili     Mevzuat *	Evet	Hayır
1	Kazan içi özellikle  ısı geçiş yüzeyleri tekniğine uygun olarak kurum, kireç, çamur, taş vb. temizlenmiş midir ?	TS 2025 1.4.1
2	Temizlenen  iç kısımların işletmeye elverişli olup olmadığı kontrol edilmiş mi ?	İSİG
3	Domların iç yüzeyleri , buhar seperatörlerinin elek şekilli kısımlarının çökeltiler ile dolup dolmadığı, kontrol edilmiş mi ?
4	İç kısımlarda ki  bağlantılar kontrol edilerek sıkıştırılmış mı ?
5	Domlarda ki bütün giriş- çıkış ağızlarının tıkalı olup olmadığı kontrol edilmiş mi ?
6	Alev borulu kazanlarda boru  iç temizliği ve  göz kontrolü yapılmış mı ?
7	Ocak içi tuğla vb. ateşe maruz kalan kısımlarda ki refrakter malzemeler kontrol edilerek çatlama dökülme olup olmadığına bakıldı mı?
8	Ocak tabanı kontrol edildi mi  ?
9	Bütün çalışmalardan sonra kazan iç temizliği ve yıkaması yapılmış mı ?
10	Kimyevi temizlik sırasında çalışanlar ve çevre için gerekli sağlık ve güvenlik tedbirleri alındı mı?
11	Kimyevi temizlik sonrası çıkan atık sular uygun drenajla arıtmaya gönderilmiş mi ?

I . B . KAZAN  DIŞ  YÜZEYLERİ  ve DİĞER  KISIMLARIN    MUAYENE   VE BAKIMI

Kazan dış yüzeyleri bütünü ile temizlenip kontrol edilerek (TSE :2025 / 1.3.4)    aşağıdaki hususlara   olumlu cevap aranmalıdır.

Sıra	İNCELENECEK  HUSUSLAR	İlgili     Mevzuat *	Evet	Hayır
1	Kazan dıştan muayene edilerek herhangi bir yerinde ısıl - genleşme sonucu kopma, parçalanma, deformasyon, kaynak atması, vb. olup olmadığı kontrol edildi mi ?	TS 2025 1.3.4
2	Kazanda kot kaybı var mıdır?	İSİG
3	Kazanın yataylığında bozulma var mıdır?
4	Varsa genleşme körükleri gözden geçirilip içine dolan çamur vb. temizlendi mi?
5	Kazan ve kazan donanımı üzerindeki vanalar, borular, boru bağlantı elemanları, ile dış boruların kazan bağlantılarının sızdırıp- sızdırmadıkları kontrol edildi mi ?
6	El ve adam delikleri  kontrol edilip sızdırmazlıkları sağlandı mı ?
7	Baca konstrüksiyonu ve temizliği  kontrol edilip uygunluğu sağlandı  mı ?
8	Bütün boru destek ve askı kısımlarının sağlamlığı kontrol  edildi mi  ?
9	Bakım ve muayene esnasında  kazan  ve  çevresi  yakıt ve her türlü pisliklerden arındırıldı mı ?
10	Dış tuğla kısımları kontrol edilerek  gerekli  onarım ve iyileştirmeler yapıldı mı ?
11	Kazan dış izolasyonları bütünü ile kontrol edilerek kızgın ve kararmış yerler  sebepleri ile incelenerek  gerekli tamirat yapılmış mıdır ?

II .  KAZAN  DONANIMLARININ KONTROLÜ  :

A.BASINÇ  GÖSTERGELERİ : ( Manometreler)

Basınç göstergeleri (TSE : 2025/ 1.2.1.1. maddeleri uyarınca ) tek tek kontrol edilerek aşağıdaki sorulara olumlu cevaplar  alınmalıdır :

Sıra	İNCELENECEK  HUSUSLAR	İlgili     Mevzuat *	Evet	Hayır
1	Manometre kazanın  önünden veya yanından normal çalışma durumunda rahatça görülmekte midir?	TS 2025 1.2.1.1
2	Manometrenin işaretleri kazanın boyunun 1,5 katı  uzaklıktan rahatça okunabilecek büyüklükte midir?	İSİG
3	Manometre kazanın en yüksek çalışma basıncının iki katını gösterecek taksimatta mıdır?
4	Manometre üzerinde en yüksek çalışma basıncını gösteren taksimat kırmızı çizgi ile işaretlenmiş  midir ?
5	Manometre girişinde kazan basıncına  uygun vana var mıdır ?
6	Manometrenin temizliği ve doğru gösterdiği  yılda bir kontrol edilmekte  midir? ( TSE: 2025 / 1.2.1.1)
7	Manometrenin civarı iyi aydınlatılmış mıdır?
8	Manometre hava şartlarının kötü etkilerinden korunmuş mudur ?
9
10
11

B. SICAKLIK  GÖSTERGELERİ : ( Termometreler)

Sıcaklık  göstergeleri (TSE : 2025/ 1.2.1.2. maddeleri uyarınca )  kontrol edilerek aşağıdaki sorulara olumlu cevaplar  alınmalıdır :    

Sıra	İNCELENECEK  HUSUSLAR	İlgili     Mevzuat *	Evet	Hayır
1	Sıcaklık göstergelerinin  temizliği ve doğru gösterdiği  yılda bir kontrol edilmekte  midir? ( TSE: 2025 / 1.2.1.2)	TS 2025 1.2.1.2
2	Sıcaklık göstergelerinin takıldığı kısımlar iyi aydınlatılmış mıdır ?	İSİG
3	Sıcaklık göstergeleri hava şartlarının kötü etkilerinden korunmuş mudur ?
4	Termometre üzerinde en yüksek çalışma basıncını gösteren taksimat kırmızı çizgi ile işaretlenmiş  midir ?
5	Termometre girişinde kazan basıncına  uygun vana var mıdır ?
6

C. SEVİYE  GÖSTERGELERİ :

Seviye göstergeleri (TSE : 2025/ 1.2.4. maddeleri uyarınca )  kontrol edilerek aşağıdaki sorulara olumlu cevaplar  alınmalıdır :    

Sıra	İNCELENECEK  HUSUSLAR	İlgili     Mevzuat *	Evet	Hayır
1	Kazanlarda birbirinden ayrı iki seviye göstergesi var mıdır ?	TS 2025 1.2.4
2	Bunlardan biri camdan camdan yapılmış ve muhafaza içine alınmış mı ?	İSİG
3	Temizliği yapılmış bakımlı ve iyi durumda mıdır?
4	Bağlantılarında kaçak var mıdır ?
5	Blöf yapıldığında akış görülebilmekte midir ?
6	Blöf akışı drenaja uygun şekilde bağlanmış mıdır ?
7	Seviye göstergeleri hava şartlarının kötü etkilerinden korunmuş mudur ?
8	Seviye göstergesi bağlantı borusu çapı uygun mudur ? Bağlantısı doğru yapılmış mı ?  Giriş çıkış bağlantıları üzerinde uygun vana – musluk var mıdır?
9	Seviye göstergeleri üzerinde,  azami ve asgari  seviyeler işaretlenmiş midir ?
10	Her vardiyada en az bir kez seviye göstergesi blöf edilmekte midir ?
11	Seviye göstergeleri civarı iyi aydınlatılmış mıdır?

D. BLÖF DONANIMI :

Blöf Donanımı  (TSE : 2025/ 1. 2.5 –1. 1. 10 . 6. maddeleri uyarınca )  kontrol edilerek aşağıdaki sorulara olumlu cevaplar  alınmalıdır :

Sıra	İNCELENECEK  HUSUSLAR	İlgili     Mevzuat *	Evet	Hayır
1	Kazanda  uygun blöf sistemi  var mıdır ?	TS 2025 1.2.5
2	Kazan operatörü blöf işlemi ile ilgili yeterli bilgi sahibi  midir ?	İSİG
3	Blöf boru ve donanımlarında kaçak var mıdır ? Blöf boruları ağızları  kaçakları gözleyecek şekilde yapılmış mıdır ?
4	Günde en az bir kez blöf yapılmakta mıdır  ?

E.  KURUM ÜFLEYİCİLER  :

Kurum üfleyicileri  TSE 2025/ 1. 2 . 6. maddeleri uyarınca )  kontrol edilerek aşağıdaki sorulara olumlu cevaplar  alınmalıdır :    

Sıra	İNCELENECEK  HUSUSLAR	İlgili     Mevzuat *	Evet	Hayır
1	Kurum üfleyicilerin çalışması kontrol edilmiş ve iyi çalışır durumda mıdır ?	TS 2025 1.2.5
2	Kurum üfleyicilerin çalıştırma şekli süre ve aralıkları  “Kazan  İşletme Talimatları”nda belirlenmiş midir ?	İSİG
3	Kazan operatörü kurum üfleyiciler ile ilgili yeterli bilgi sahibi midir ?
4	Üflenen buharın kuru olması sağlanmakta mıdır?
5	Kurum üfleme sırasında baca çıkışı gözlenmekte midir ?
6	Kurum üfleme anında kazan el kumandasına alınmakta mıdır ?

F. YAKIT  YAKMA  DONANIMI :

Yakıt yakma donanımı (TSE : 2025/ 1.2.7- 1.1.2- 1.1.7.maddeleri uyarınca )  kontrol edilerek aşağıdaki sorulara olumlu cevaplar  alınmalıdır :

Sıra	İNCELENECEK  HUSUSLAR	İlgili     Mevzuat *	Evet	Hayır
1	Yakıt yakma donanımında otomatik ve el ile kumanda seçenekleri bulunmakta mıdır?	TS 2025 1.1. 2.
2	Yapımcıdan alınmış ve/veya yetkililerce hazırlanmış “ Kazan  İşletme Talimatı “ var mıdır ?
3	Yakıt yakma donanımında ilk yakış yada alev söndüğünde yanıcı gaz karışımlarının atılması için ön süpürme yapılmakta mıdır ?	1.1.2.2.
4	Kazan imalatçısının verdiği asgari ve azami yük değerlerine uygun çalışılmakta mıdır?	1.1.2.3.
5	İlk ateşlenmenin (L.P.G.) ile yapılması durumunda ana yakıt yandığında, boru içinde kalan gazın dış havaya verilmesi sağlanmakta mıdır ?	1.1.2.5.
6	Yakıt yakma donanımında alevin sönmesi durumunda yakıtı otomatik olarak kesen düzenek var ve düzgün çalışmakta mıdır ?
7	Brülör alevi düzgün ve kararlı mıdır ?
8	Brülör alev boyutları ocak boyutlarına uygun mudur ?
9	Operatör brülör işletme ayar ve arızaları konusunda eğitilmiş midir ?
10	Yakıt hazırlama sistemi bütünü ile kontrol edilmiş midir ?
11

G.  EMNİYET VALFLERİ :

Emniyet valfleri (TSE : 494, 2736, 2025/ 1.2.8.  maddeleri uyarınca )  kontrol edilerek aşağıdaki sorulara olumlu cevaplar  alınmalıdır :

Sıra	İNCELENECEK  HUSUSLAR	İlgili     Mevzuat *	Evet	Hayır
1	Buhar kazanlarında en az iki adet  uygun yerleştirilmiş ve yeterli kapasitede emniyet valfi bulunmakta mıdır?	TS 2025 1.2. 8.
2	Bunlar en yüksek işletme basıncının 1,1 katında açmakta mıdır ?
3	Kızdırıcı üzerinde emniyet valfi var mıdır ?	1..2.8.
4	Emniyet valfi tahliye borusu uygun döşenmiş ve çıkış ucu çalışanlara zarar vermeyecek şekilde yapılmış ve sağlam desteklenmiş midir ?	TSE 2736
5	Emniyet valfleri yılda en az bir kez sıcak deneyden geçirilerek  açma ve kapama basınçlarının etiket değerlerine uygunluğu kontrol edilmekte midir ?	1.2.8.

H.  YANMA HAVASI HAZIRLAMA DEVRESİ :

Vantilatörler  (TSE :  2025/ 1. 2. 9 .  maddeleri uyarınca )  kontrol edilerek aşağıdaki sorulara olumlu cevaplar  alınmalıdır :    

Sıra	İNCELENECEK  HUSUSLAR	İlgili     Mevzuat *	Evet	Hayır
1	Vantilatörler çalıştırılmadan evvel el ile çevrilerek rahat ve sürtünmesiz döndüğü kontrol edilmekte midir ?	TS 2025 1.2. 9.
2	Yağ seviyesi ve yatakları kontrol edilmiş midir ?
3	Yatak soğutma sistemi (varsa)  kontrol edilerek uygun çalışması sağlanmış mı ?	1..2.9.
4	Bakım sonu ilk çalışmada pervane dönüş yönü kontrol edilmiş midir?	TSE
5	Klepeler kontrol edilerek rahat çalışması sağlanmış mıdır ?	1.2.9.
6	Otomatik kontrol (varsa) kontrol edilerek uygunluğu sağlanmış mıdır ?
7.	Balans bozukluğu ( varsa)  ayarlanmış mıdır ?
8.	Motorlar ve kavramaların  periyodik kontrolleri yapılmış mıdır ?

I.  EKONOMİZÖRLER  :

Ekonomizörler (TSE :  2025/ 1. 2 . 10.  maddeleri uyarınca )  kontrol edilerek aşağıdaki sorulara olumlu cevaplar  alınmalıdır :    

Sıra	İNCELENECEK  HUSUSLAR	İlgili     Mevzuat *	Evet	Hayır
1	Ekonomizör boruları kurum temizliği yapılmış mıdır ?	TS 2025 1.2. 10.
2	Boruların gözle fiziki kontrolü yapılmış mıdır ?
3	Kurum üfleyicilerin ayarı yapılmış mıdır ?	1..2.10.
4	Boruların sızdırmazlık kontrolü yapılmış mıdır ?	TSE
5	Ekonomizör üzerindeki kapakların iyi kapanmış ve sızdırmaz olduğu kontrol edilmiş midir ?	1.2.10.
6	Ekonomizör boruları iç korozyon kontrolü yapılmış mıdır ?
7

J.  YANMA  HAVASI  ÖN  ISITICILARI  :

Yanma havası ön ısıtıcıları (TSE : 2025/ 1.2.11.  maddeleri uyarınca )  kontrol edilerek aşağıdaki sorulara olumlu cevaplar  alınmalıdır :

Sıra	İNCELENECEK  HUSUSLAR	İlgili     Mevzuat *	Evet	Hayır
1	Yanma havası ön ısıtıcıları  genel temizliği yapılmış mıdır?	TS 2025 1.2. 11.
2	Yatak yağlamaları ve yağ seviyesi  kontrol edilmiş midir ?
3	Bakım sonu ilk çalışmada pervane dönüş yönü kontrol edilmiş midir?	1..2.11.
4	Damperler kontrol edilerek rahat çalışması sağlanmış mıdır ?
5	Otomatik kontrol varsa uygunluğu kontrol edilmiş midir ?	1.2.11.
6	Operatörler hava ısıtıcısı yada gaz kanallarında alevlenme durumunda yapılacaklar  konusunda eğitilmiş midir ?

K.  BESLEME POMPALARI :

Besleme pompaları  (TSE : 2025/ 1.2.12.  maddeleri uyarınca )  kontrol edilerek aşağıdaki sorulara olumlu cevaplar  alınmalıdır :    

Sıra	İNCELENECEK  HUSUSLAR	İlgili     Mevzuat *	Evet	Hayır
1	Besleme pompaları  ve civarının   genel temizliği yapılmış mıdır?	TS 2025 1.2. 12.
2	Pompa ve motor yatakları kontrol edilmiş midir?
3	Pompa dönüş yönü ve emme-basma basınçları kontrol  edilmiş midir?	1..2.12.
4	Pompa, motor - tribün, kavrama, tesbit,  yataylık  konumları  kontrol edilerek  uygunluğu sağlanmış mıdır ?
5	Otomatik kontrol varsa uygunluğu kontrol edilmiş midir ?	1.2.11.
6	Operatörler  besleme  pompaları işletme ve arızaları  konusunda eğitilmiş midir ?
7	En az iki adet  besleme pompası var mıdır ? Bunlardan biri buhar tribünlü müdür ?	İSİGT:

L.  KAZAN   ASPİRATÖRLERİ  :

Aspiratörler  (TSE :  2025/ 1. 2. 13 .  maddeleri uyarınca )  kontrol edilerek aşağıdaki sorulara olumlu cevaplar  alınmalıdır :    

Sıra	İNCELENECEK  HUSUSLAR	İlgili     Mevzuat *	Evet	Hayır
1	Aspiratörler çalıştırılmadan evvel el ile çevrilerek rahat ve sürtünmesiz döndüğü kontrol edilmiş midir ?	TS 2025 1.2. 9.
2	Yağ seviyesi ve yatakları kontrol edilmiş midir ?
3	Yatak soğutma sistemi (varsa)  kontrol edilerek uygun çalışması sağlanmış mı ?	1..2.9.
4	Bakım sonu ilk çalışmada pervane dönüş yönü kontrol edilmiş midir?	TSE
5	Klepeler kontrol edilerek rahat çalışması sağlanmış mıdır ?	1.2.9.
6	Otomatik kontrol (varsa) kontrol edilerek uygunluğu sağlanmış mıdır ?
7	Balans bozukluğu ( varsa)  ayarlanmış mıdır ?
8	Motorlar ve kavramaların  periyodik kontrolleri yapılmış mıdır ?
9	Ocak  içi basıncı ölçülerek uygun değerde olması sağlanmış mıdır ?

III. KAZAN YIKAMA VE TEMİZLİĞİ  :

Kazan, iç ve dış yüzeyleri ve kazan donanımının  sayılan kontrol muayene ve testleri yapıldıktan sonra, kazan iç  bölümlerinin temizliği ve yıkaması  TSE 2025 / 1.4.1- 1.3.3.3  ve  1.3.4.6. uyarınca yapılmalıdır.

IV.  HİDROSTATİK  TEST  VE  DENEYLER  :  

Buhar  kazanı yıkama ve temizliğinden sonra kazan   teste  yetkili teknik elemanlar  gözetiminde  hidrostatik test  için hazırlanmalıdır.

Bunun için:

1.  Kazanın bütün giriş ve çıkışları kapatılıp gerektiğinde  flanşlarla körlenmeli,

2.  Gerekli her türlü sağlık ve güvenlik tedbirleri alınmalı,

3.  Kalibre edilmiş  manometre kazanın uygun yerine monte edilmeli,

4.  Kazan  20 ⁰C su ile doldurulmalı,

5.   Su cenderesi vb. test  aletlerinden  faydalanılarak  kazan   en yüksek işletme  basıncının 1,5 katı basınca   hidrostatik olarak çıkarılmalı,

6.  Kazanın su depolama kapasitesine bağlı olarak yeterli  bir  süre  (  2 – 12  iki saat)  bekletilmeli,

7.   Basınç düşmesi olup olmadığı  gözlenmeli,

8.  Basınç düşmesi tesbit  edilmesi halinde buna sebep olabilecek, kaçak, sızıntı, terleme, ve deformasyon  olup olmadığı gözle ve ölçümleme ile dikkatlice kontrol ve tesbit edilmeli,

9.  Basınç düşmesi ve diğer uygunsuzlukların bulunmadığı durumda kazan boşaltılarak  işletme için gerekli hazırlıklar tamamlamalıdır. 

10. Test raporlarına geçirmek için gerekli  değerler kayda alınarak hazırlanmalıdır.

V. KAYIT  VE  DEĞERLENDİRME  :

Kazanın,  iç - dış yüzeylerinin temizlik bakım ve muayeneleri,  kazan donanımlarının kontrolü  ve  hidrostatik  testten sonra,  gerçekleştirilen  bakım ve onarımlar,  görülen işletme hataları,  değiştirilen parçalar   ve   geliştirilen öneriler  bir teknik rapor haline getirilip onaylanarak  dosyalanmalı, teftiş ve kontrole yetkili elemanlara ibraz edilmek ve   sonraki  test, muayene ve bakım çalışmalarında  faydalanılmak  üzere saklanmalıdır. 

İşyerinde, kazanlar ile ilgili şu belge ve kayıtlar  düzenlenerek  hazır bulundurulmalıdır.

I.         Kazan İşletme Defteri,

II.        Kazan Teknik Periyodik Kontrol rapor ve kayıtları,

III.      Kazan Sicil Kayıtları,

IV.      Kazan İşletme Talimatları,

V.        Su, elektrik iletkenlik,  ( Ph) değer tesbiti,  buhar,  kazan taşı,  çamur vb.  analiz raporları,

VI.      Operatör  Ehliyeti ve Meslek içi eğitim  belgeleri,

VII.     İmalatçıdan alınan kazan karekteristik değerleri ve İmalat yeterlilik belgeleri .

I.  KAZAN  İŞLETME  DEFTERİ  :

Kazanlarda daha çok  vardiyalı çalışmalar yapılması halinde önem kazanan bu defter kazan operatörleri tarafından doldurulur.

Defterin tutuluşu  ve  Kapsamı  :

1.      Bu defterde yer alacak konular,  önceden işveren yetkililerince belirlenmeli ,  operatörlerin işin icabı olarak  dikkatle kontrol edeceği,  bir sonraki vardiyada çalışanlara ve kısım amirlerine duyuracağı yer verilmiş olmalıdır.

2.      Defter vardiyayı devreden ve devralan operatörler  tarafından karşılıklı  imzalanmalı  ve kısım  amirinin defteri  en az  24 saat  yada üç vardiyada bir  kez  görüp onaylaması sağlanmalıdır.

3.      Kullanıma  başlamadan  evvel,  defter,  işveren yetkililerince  her sahifesi  numaralanıp mühürlenerek hazırlanmalı, kullanılıp sahifeleri dolan defterler işyerinde muhafaza edilmelidir.

4.      Yetkililerin gerekli gördüğü  durumlarda  kazan besleme suyu, buhar çıkışı, ocak hava ve yakıt giriş değerleri,  ön ısıtıcı  ve baca gazı basınç, sıcaklık vb. değerleri, ilave olarak düzenlenen  çizelgelerle  izlenip kayda alınmalıdır.

II.  KAZAN  TPK  KAYIT  VE  RAPORLARI  :

Bu husus  yukarıda detaylı  olarak  açıklanmıştır.

III.  KAZAN  SİCİL  KAYITLARI  :

“Her  işveren  işyerindeki kazanlar için birer sicil kartı veya defteri tutacak,  bunlara kazanlar üzerinde yapılan onarın, bakım ve deneyleri  günü gününe  işleyecektir.” 

Kazanlar üzerinde yapılan esasa müteallik  büyük tamir, bakım, onarım, sistem değişikliği,  ayar ve parça  değişikliği, boru yenilenmesi ve körlenmesi, vb.  hususlar günü gününe bu deftere,  kazanın işletilmesi ve bakımından (yetkili) sorumlu teknik elemanlar tarafından işlenerek onaylanacaktır

IV.  KAZAN  İŞLETME  TALİMATLARI  :

İşveren veya vekilleri,  işyerinde bulunan  kazanlar için  güvenli ve verimli işletme tekniklerini ve bu iş için  uyulacak kuralları belirten,  imalatçıların tavsiyelerini de dikkate alarak , “ İşletme Talimatlarını ”  hazırlayıp  operatörlere  öğretmek  ve kazan  dairelerinin  uygun yerlerinde ilan ederek uygulanmalarını sağlamakla yükümlüdür.

V.  KAZAN  TAHLİL  RAPORLARI  :

Buhar kazanlarının  işletilmesi esnasında  yapılması gerekli,  besleme suyu, buhar,  kazan taşı, çamur,  elektriki iletkenlik, Ph değeri tayini vb. tahlil raporları,  üzerlerinde gerekli değerlendirmeler  yapıldıktan sonra işyerinde özel  dosyalarında  saklanacaktır.

VI.  OPERATÖR EHLİYETLERİ  VE  MESLEK  İÇİ  EĞİTİM SERTİFİKALARI  :

Buhar kazanı operatörlerinin  ehliyetleri  ve meslek içi eğitim  sertifikaları  işçilerin şahsi  sicil  dosyalarının  eğitim  ile ilgili  bölümünde  saklanacaktır.

VII.          İMALAT  İLE İLGİLİ  BELGELER  :

“Her imalatçı  firma  kazana ait bütün karekteristik değerleri belirtir”  belge ile İmalat Yeterlilik  ve standart uygunluk belgelerini  alıcıya verecek  ve alıcı bu belgeleri  işyerinde  bulunduracaktır.

İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ İMAR YÖNETMELİĞİ

KAZAN DAİRELERİ, KAZANLAR VE BACALAR

MADDE 9.l5

 Kazan daireleri, kazanlar ve bacalarla ilgili düzenlemeler aşağıdaki şartlara uygun olmalıdır.

            a)Binaların girişlerinde kendi kendine kapanan donanıma sahip bir dış kapı ile çarpma şeklinde açılıp kapanır bir iç kapıdan oluşacak rüzgarlık yapılacaktır.

            b)Kazan kenarlarının duvardan veya duvara monte edilmiş cihazlardan uzaklığı en az 70 cm, iki kazan arasındaki uzaklık en az 40 cm olmalıdır. Kazan dairesinin yüksekliği, kazan üzerinde yer alacak düzenlemelerin gerektiğinde tamir ve bakımının yapılmasında zorluk doğurmamak üzere en yüksek kazan aksesuarı seviyesinin üzerinde en az l.00’m lik bir serbest mesafe kalacak şekilde düzenlenecektir.

            c)Kazan daireleri, yanma için gerekli temiz havanın girebilmesi için, zemin düzeyinde ve duman bacası kesitinin en az % 50’si kadar kesitte bir temiz hava girişi ile dış havaya bağlanmış olacaktır.

            d)Bütün kalorifer suyu, kullanma sıcak suyu ve buhar boruları doğrudan doğruya toprağa veya betona gömülmeyecek mutlaka yalıtılacaktır.          

            e)Oda içinden geçen kalorifer suyu, kullanma sıcak suyu ve buhar borularının etrafa verdiıi ısı, faydalı ısı olarak hesaba katılmadığı zaman yalıtılacaktır.

            f)Servis borularının zemin ve tavan bağlantı kısımlarında hava sızdırmazlığı yapılacaktır.

            g)Binaların dış hava sıcaklığına göre kalorifer kazanı çıkış suyu sıcaklığını ayarlayan otomatik kontrol sistemi olmalıdır.

            h)Kazan dairelerinde toplanacak pis havanın uzaklaştırılması için dumar bacası kesitinin en az %25 ‘i kadar kesitte ağzı kazan dairesinin tavanı düzeyinde bulunan bir pis hava bacası bulunacaktır.

            i)Her kazanın ayrı bir bacası olacak birden fazla kazan, her ne sebeple olursa olsun aynı bacaya bağlanmayacaktır. Kalorifer bacasına soba, şofben vs. bağlanmayacaktır.

            j)Bacalar kalorifer tesisatı projesinde belirtilen kesitlerde, içine dışarıdan hava almayacak şekilde içi ve dışı sıvalı olarak yapılacaktır. Bacalar, komşu yüksek binanın, çekişi bozan etkisini azaltmak amacıyla mümkünse bu binalardan en az 6 m uzaklıkta  bulunacak ve ait olduğu bina mahyasının en az 80 cm üzerine kadar çıkarılacaktır. Bacalar mümkün olduğu kadar yön değiştirmeyecek şekilde yapılacak, yön değiştirmenin zorunlu olduğu hallerde ise, yön değiştirmede yatayla olan acı en az 60 derece olacaktır.

            k)Bacaların en alt kotunda, saçtan ve hava sızdırmayacak şekilde yapılmış, contalı bir temizleme kapağı yapılacaktır. Yatay duman kanalları bacaya en az %5 lik yükselen bir eğimle bağlanacak ve uzunluğu hiçbir surette baca yüksekliğinin ¼ ünü aşmayacak, duman kanallarının temizlenmelerine imkan verecek, sızdırmaz, ısı yalıtımlı, kolay açılıp kapanabilen ve en küçük ölçüsü 30x30 cm olan yeter sayıda temizleme kapağı bulunacaktır.

            l)Duman kanalları bacaya doğrudan doğruya veya zorunlu durumlarda yuvarlak dirseklerle bağlanacak, asla 90 derecelik keskin köşeli dirsek konulmayacaktır.